تحقيق زندگي نامه استانلي كوبريك

مختصري از بيوگرافي استانلي كوبريك ( كارگردان سينما)

استانلي، كوبريك

استانلي كوبريك در 26 جولاي 1928 در نيويورك متولد شد. در « كالج سيتي » دانشگاه نيويورك تحصيل كرد. 1947 با توبا متز ازدواج كرد ( 1952 از هم جدا شدند )؛ 1952 با روت سوبتكاي رقصنده ازدواج كرد؛ فرزند: كاترين؛ سال 1985 با كريستين هارلن ازدواج كرد؛ فرزندان : آنياو ويوين. 1964 براي مجله‌اي « لوك » در نيويورك عكاسي مي‌كرد. 1950 اولين فيلمش را ساخت و عكاسي را رها كرد. 1955 جيمز هريس را ملاقات كرد و به اتفاق او كمپاني توليد فيلم « هريس ـ كوبريك » را تشكيل داد. 1957 با فيلم راه‌هاي افتخار به عنوان يك كارگردان خوشفكر مطرح شد. 1958 با مارلون براندو بر روي فيلم مزدوران كاركرد اما فيلم را پس از شش ماه رها كرد. 1959 كارگرداني اسپارتاكوس را به عهده گرفت اما بعداً مسئوليت خود را در ساخت فيلم انكار كرد. 1962 با توافق جيمز هريس شراكت خود را با وي بهم زد. 1964 تحقيق براي ساخت فيلم 2001 را آغاز كرد. 1969 براي ساخت فيلم ناپلئون اقدام كرد ( فيلم ساخته نشد). 1971 پخش فيلم پرتقال كوكي واكنش‌هاي انتقادي تندي را برانگيخت. كوبريك در طي دوران حرفه‌اي‌اش موفق به دريافت جوايز زير گرديد: بهترين كارگرداني براي دكتر استرنج‌لاو از منتقدين فيلم نيويورك به سال 1964؛ بهترين فيلمنامه، به همراه پيتر جرج و تري ساوترن، براي دكتر استرنج‌لاو از انجمن نويسندگان امريكا به سال 1964؛ اسكار براي جلوه‌هاي ويژه به خاطر فيلم 2001 به سال 1968؛ بهترين كارگرداني براي پرتقال كوكي از منتقدين فيلم نيويورك به سال 1971؛ جايزه‌ي بهترين كارگرداني از آكادمي بريتانيا براي فيلم بري ليندون به سال 1975.

تقريباً هيچ كارگرداني نتوانسته با استقلالي كه استانلي كوبريك به دست آورده است، در سيستم استوديي صنعت فيلم كار كند. او به موازات اشتهار صعودي‌اش، و پذيرفته شدنش به عنوان يكي فيلم ساز با اهميت جهاني، در زمينه‌ي نظارت هنري بر فيلم‌هايش و هدايت توليد هر يك از آنهاـ از مراحل اوليه‌ي طراحي تا فيلمنامه نويسي و حتي پس از توليد ـ اختيارات فراواني كسب كرده اشت. كوبريك توانسته است آزادي هنري گسترده‌اي را كه استوديوهاي بزرگ در اختيارش نهاده‌اند، به خدمت كار خود در آورد؛ چراكه وي حرفه‌ي فيلم سازي را از پايه آموخته است.

در اوايل دهه‌ي پنجاه ميلادي دو مستند كوتاه براي R.K.O  ساخت، پس از آن توانست دو فيلم بلند كم هزينه را كه امروز مي‌گويد:« براي كمك به يادگيري حرفه‌ام حياتي بودند. »

تحقيق ارسن وِلز

در سال 1939، سالي كه فرانسه به اشغال نازي‌ها درآمد و اروپا در گرداب جنگ فروافتاد، يك كارگران جوان آمريكايي فيلمي ساخت كه ماهيت سينما را دگرگون كرد. اُرسُن وِلز 6 مارس 1915، در كنوشاويسكانسين، در خانواده‌اي موفق و خوش‌فكر كه هنر و تكنولوژي در آن موروثي بود متولد شد. پدرش، ريچارد هدولز، مخترع، صنعتگر و هتلدار بود؛ مادرش، بئاترين آيوزولز، پيانيستي خوشنام بود. از همان زمان طفوليت ولز، محيط خانوادگي‌اش محل رفت و آمد هنرمندان و روشنفكران، بازيگران، نقاشان، نويسندگان، موسيقدانان بود كه با والدينش روابطي دوستانه داشتند. ارسن ولز در24سالگي تجربة گسترده‌اي در تأتر و نمايش‌هاي راديويي پشت سرگذاشت ولز چند فيلم كوتاه در ارتباط با نمايش‌هاي تئاتر خود (از جمله جانسنِ پر دردسر، 1938) نيز ساخته بود، اما هرگز صحنه‌ي مجهز به صدا را به چشم نديده بود. بنا بود نخستين فيلم بلند اين قرارداد اقتباسي از رمان دلِ تاريكي اثر جوزف كانراد باشد، و ولز قصد داشت در آن از دوربين ذهنيِ نقطه ديد يك راوي (كه دوربين نيز در داستان نقش دارد) استفاده كند، اما به علت مشكلات فني، هزينه‌ي بالاتر از برآورد و مشكلات ديگر، از جمله آغاز جنگ در اروپا و ممنوع‌الفيلم شدن بازيگرِ زنِ آن، ساختن اين فيلم به تعويق افتاد. لذا ولز فيلمنامه‌يي را كه خود با همكاري هرمن ج. منكيه ويچ (1953-1898) درباره‌ي زندگي و شخصيت مردي بزرگ و اهل عمل نوشته بود، به دست گرفت. در فيلمنامه‌ي اوليه‌ي ولز – منكيه ويچ نام فيلم امريكايي بود، اما درهنگام تقطيع فيلنامه (دكوپاژ) به همشهري كِين (1941) تغيير كرد: زندگينامه‌يي رمزآميز از نيرومندترين ناشر مطبوعاتي امريكا، ويليام راندلف هرست.

...

v    همشهري كين

ولز ادعا كرده است كه تنها كارآموزيِ او براي ساختن همشهري كين اين بود كه فيلم دليجان (1939) جان فورد را چهل بار ديد. او تنها به تأثير فورد اشاره كرده است، اما بايد دانست كه ولز در سنت‌هاي مهم سينماي اروپا، بويژه اكسپرسيونيسم و كامرشپيلفيلمِ آلمان و واقعگرايي شاعرانه‌ي سينماي فرانسه غوطه خورد بود. از سويي ايجازِروايي همشهري كين مديون جان فورد، بافت بصري آن بشدت وامدار نورپردازي ضدنور فريتس لانگ، دوربين سيال مورنائو ميزانسن باروك فن استرنبرگ، و وضوح عميق در نزد ژان رنوار است؛ از سوي ديگر از همكاران برجسته‌يي چون منكيه ويچ، بازيگران تئاتر مركوري، موسيقي برنارد هرمن، تدوين رابرت وايز و طراحي منحصر به فرد پري فرگوسن برخوردار بوده است. اما مهمترين امتياز ولز در همشهري كين برخوردداري از فيلمبردار برجسته‌يي چون گرگ تولند (1948-1904) بوده است. ...

تحقيق مولانا جلال الدين محمد بلخي (مولوي)

جلال الدين محمد بن بهاءالدين محمد بن حسيني خطيبي بكري بلخي معروف به مولوي يا ملاي روم ، يكي از بزرگترين عارفان ايراني و از بزرگترين شاعران اين سرزمين به شمار مي رود. خانواده وي از خاندانهاي محترم بلخ بود و گويا نسبش به ابوبكر خليفه مي رسد و پدرش از سوي مادر دختر زاده سلطان علاءالدين محمد خوارزمشاه بود و به همين جهت به بهاءالدين ولد معروف شد.

وي در سال 604 هجري در بلخ ولادت يافت. چون پدرش از بزرگان مشايخ عصر بود و سلطان محمد خوارزمشاه با اين سلسله لطفي نداشت ، به همين علت بهاءالدين در سال 609 هجري با خانواده خود خراسان را ترك كرد. از راه بغداد به مكه رفت و از آنجا در الجزيره ساكن شد و پس از نه سال اقامت در ملاطيه (ملطيه) سلطان علاءالدين كي قباد سلجوقي كه عارف مشرب بود او را به پايتخت خود، شهر قونيه دعوت كرد و اين خاندان در آنجا مقيم شد. هنگام هجرت از خراسان جلال الدين پنج ساله بود . پدرش در سال 628 هجري در قونيه رحلت كرد.

پس از مرگ پدر، مدتي در خدمت سيد برهان الدين ترمذي كه از شاگردان پدرش بود و در سال 629 هجري به آن شهر آمده بود ، شاگردي كرد. آنگاه خود جزو پيشوايان طريقت شد و طريقه اي فراهم ساخت كه پس از وي انتشار يافت و به اسم طريقه مولويه معروف شد. خانقاهي در شهر قونيه بر پا كرد و در آنجا به ارشاد مردم پرداخت. آن خانقاه كم كم به دستگاه عظيمي بدل شد و معظم ترين اساس تصوف بشمار رفت و از آن پس تا اين زمان آن خانقاه و آن سلسله در قونيه باقي است و در ممالك شرق پيروان بسيار دارد.  جلال الدين محمد مولوي همواره با مريدان خود مي زيست تا اينكه در پنجم جمادي الاخر سال 672 هجري رحلت كرد. وي يكي از بزرگترين شاعران ايران و يكي از مردان عالي مقام جهان است. آثار وي به بسياري از زبانهاي مختلف ترجمه شده است. اين عارف بزرگ در وسعت نظر، بلندي انديشه ، بيان ساده و دقت در خصائل انساني، يكي از برگزيدگان نامي دنياي بشريت به شمار مي رود و يكي از بلندترين مقامات را در ارشاد فرزند آدمي دارد. سرودن شعر تا حدي تفنن و تفريح و نوعي لفافه براي اداي مقاصد عالي او بوده و اين كار را وسيله تفهيم قرار داده است. اشعار وي به دو قسمت منقسم ميشود، نخست منظومه معروف اوست كه از معروف ترين كتابهاي زبان فارسي است و آنرا "مثنوي معنوي" نام نهاده است.

تحقيق ناصر خسرو قبادياني

حكيم ناصر بن خسرو بن حارث القبادياني بلخي مروزي ، ملقب به حجت، قباديان از نواحي بلخ  394  ـ 481ق يمگان بدخشان  ، شاعر و نويسنده، متكلم و فيلسوف، جهانگرد و مبلغ اسماعيلي ايراني. گويا از خانواده محتشمي كه به كارهاي دولتي و شغل ديواني مي پرداختند، برآمد و در بلخ (در استان بلخ در شمال افغانستان امروز) داراي ثروت و املاكي بوده است. از كودكي به فراگيري دانش ها و فنون و ادبيات پرداخت و قرآن را از بر كرد و كمابيش در همه  دانش هاي متداول عقلي و نقلي، مانند رياضيات و طب و موسيقي و نجوم و فلسفه و كلام و حكمت متألهين استادي يافت. ناصرخسرو بهمراه حافظ و رودكي جزء سه شاعري است كه كل قرآن را از برداشته است. وي از آيات قرآن در آثار خويش براي اثبات عقايد خويش استفاده كرده است.در جواني به دربار شاهان و اميران راه يافت و به گفته خودش « بارگاه ملوك عجم و سلاطين را چون سلطان محمود غزنوي  (389  ـ  421) و پسرش مسعود  (421  ـ432) » ديده است. در كارهاي ديواني دبير پيشه و متصرف «در اموال و اعمال سلطاني» بود و عنوان «اديب» و «دبير فاضل» داشت و با پادشاهان وقت و وزراي برجسته هم مجلس و هم پياله بود. گويا در آغاز در بلخ در خدمت غزنويان به سر مي برد ولي پس از افتادن آن شهر به دست سلجوقيان  (432) به خدمت آنان درآمد و به مرو، مقر حكومت ابوسليمان چغري بيگ بن داود بن مكائيل بن سلجوق  (451) رفت و در درگاه او نيز مقامي در خور يافت. ظاهراً در دوره خدمتش نزد غزنويان يا سلجوقيان به هند و سند و تركستان سفر كرد (شايد به قصد آشنايي با ملل و اديان و مذاهب گوناگون). از جواني شعر مي سرود و همچون بيشتر شاعران زمان به باده نوشي و عشق ورزي و گفتن اشعار مدح و غزل و هزل مي گذرانيد و شاعر و دبير ملازم دربار بود. رفته رفته از اين نوع زندگي سرخورد و در پي يافتن حقيقت برآمد ولي پاسخ هايي كه به پرسش هاي بي شمار وي درباره راز خلقت و حكمت شرايع در ظاهر تنزيل و طريقه ظاهريان داده مي شود.

...

 از آثارش:

ناصرخسرو داراي تاليفات و تصنيفهاي بسيار بوده است، چنانچه خود درين باره گويد:

منگر بدين ضعيف تنم زانكه در سخن / زين چرخ پرستاره فزونست اثر مرا

آثار ناصرخسرو عبارت اند از:

ديوان اشعار فارسي

ديوان اشعار عربي (كه متاسفانه در دست نيست). خود درباره دو ديوان فارسي و تازي چنين گويد:

بخوان هر دو ديوان من تا ببيني / يكي گشته باعنصري، بحتري

يا:

اين فخر بس مرا كه به هر دو زبان / حكمت همي مرتب و ديوان كنم

 1ـ ديوان در  11047  بيت شامل قصايد و مقطعات و ابيات متفرقه. ديوان ناصر خسرو پر است از عقايد ديني، اخلاق انتقاد از شاهان و اميران ترك و شاعران مديحه سرا، شكايت از مردم عامي و عالمان و فقيهان خراساني و اعتراض به دستگاه خلفاي عباسي و نيز وصف طبيعت، ستايش پيامبر و علي (ع) و خاندان او، پند و اندرز و سخنان حكيمانه. اين ديوان تاكنون بارها و از جمله به كوشش سيد نصرالله تقوي و مقدمه سيد حسن تقي زاده و با همكاري مجتبي مينوي و علي اكبر دهخدا در  1304  ـ  1306  ش در تهران و به كوشش مجتبي مينوي و مهدي محقق در  1353  ش در تهران به چاپ رسيده است؛

2ـ جامع الحكمتين؛ رساله ايست به نثر دري (فارسي) در بيان عقايد اسماعيليان.

3ـ زاد المسافرين؛ كتابي است در بيان حكمت الهي به نثر روان.

4ـ وجه دين؛ رساله ايست به نثر در مسائل كلامي و باطن و عبادات و احكام شريعت.

...

پروژه جامع زندگي امام علي

سيري  در زندگاني حضرت علي (ع)

ولادت علي (ع) :

رسول گرامي اسلام در سال عام الفيل در مكه معظمه ديده به جهان گشود, فاطمه دختر اسد در حالي كه از ولادت پيغمبر خدا و از شنيدن آن همه معجزات و كرامات در هنگام تولدش به شدت خوشحال بود با سرعت تمام خود را به شوهرش حضرت ابوطالب (ع)رسانده و مولود جديد را به وي تبريك گفت. ابوطالب چون سخن همسرش را شنيد ضمن خوشحالي و تشكر به او گفت: ((اصبري سبتاً اتشرك بمثله الا النبوه))

تتعجبين من هذا انك تحبلين و تلدين بوصيه و وزيره))

ترجمه :اي فاطمه!سي سال ديگر صبر كن , تو نيز نظير او را به دنيا  مي آوري, ومن اين وعده را به تو مژده مي دهم.و در حديث ديگر آمده: آيا تو از اين واقعه بزرگ تعجب مي كني؟بدان كه تونيز به وزير و وصي و جانشين وي حامله مي گردي (و فرزند عزيزم علي را به دنيا مي آوري)

سي سال از اين واقعه شگرف تاريخي گذشت,همان طور كه حضرت ابوطالب خبر داده بود فرزند كعبه و وصي و وزير مصطفي (ص)رحمت عالميان پناه بي پناهان مولاي متقيان حضرت اميرالمومنين علي ابن ابي طالب عليه السلام در روز جمعه , سيزدهم رجب المرجب ,بيست و سه سال قبل از هجرت نبوي آن هم در شريف ترين مكان عالم هستي مكه در درون كعبه ديده به جهان گشود.

و گيتي را به نور ولايتش منور ساخت.

فاطمه بنت اسد چون از كعبه با فرزند عزيزش خارج گشت نخست پدرش حضرت ابوطالب از آنان استقبال نموده و ميوه دلش را در آغوش گرفت, مولود كعبه در همان لحظات آغاز زندگي اش خطاب به پدر ارجمندش گفت : السلام عليك يا ابتاه و رحمه الله و بركاته و ابوطالب نيز جواب سلام علي را داده و او را مورد نوازش قرار داد و سپس پيامبر(ص)وارد خانه ابوطالب شد و علي را در آغوش كشيد و چون چشمان علي به چهره مبارك رسول خدا افتاد به حركت آمده و با تبسم و چهره اي خندان گفت:السلام عليك يا رسول الله و رحمه الله و بركاته و آنگاه به دستور رسول اكرم (ص)شروع به خواندن كتابهاي آسماني و از صحف آدم و نوح و ابراهيم آغاز نمود و آياتي را از زبور و تورات و انجيل قرائت كرد و در پايان از اول سوره مومنون تا آيه دهم را با آهنگ زيبا تلاوت فرمود و بدين طريق عظمت خود را به جهان انسانيت نشان داد.

بخشهاي زندگاني علي (ع)

با توجه به اينكه امير مومنان ده سال پيش از بعثت پيامبر(ص) ديده به جهان گشود و در حوادث تاريخ اسلام همواره در كنار پيامبر اسلام (ص)قرار داشت و پس از درگذشت آن حضرت نيز سي سال زندگي نمود؛مي توان مجموع عمر 63 ساله اورا به پنج بخش زير تقسيم نمود:

1-از ولادت تا بعثت پيامبر اسلام

2-از بعثت تا هجرت پيامبر به مدينه

3-از هجرت تا درگذشت پيامبر اسلام

4-از رحلت پيامبر اسلام تا آغاز خلافت آن حضرت

5-دوران خلافت آن بزرگوار

...

اولين ملاقات و اطلاع علي از معراج:

پيغمبر اكرم فرمود چون به حجره ام هاني برگشتم هنوز شب باقي بود و اندكي استراحت نمودم تا صداي بلال به اذان بلند شد اولين كسيكه به من وارد شد علي (ع) بود كه رسيد و سلام نمود و گفت:هناك الله المعراج و بارك الله الاسراء.(معراج خدا گو را باشد و خداوند سير دادنت را مبارك فرمايد). من تعجب كردم و تبسم نمودم گفتم يا علي از حال چه دانستي گفت يا رسول الله بحق آنكسيكه ترا به رسالت فرستاده كه من بر مقام احوال ديشب تو آگاه بودم و تمام و مراحل با شما همراه بودم (اين سخن اثبات انفس مي كند) پيغمبر فرمود به چه دليل با من بودي (اين را حضرت فرمود تا مدرك علي به جهانيان رسيد) علي عليه السلام دست خود را زير عمامه خود برد و يك دانه انار كه در پس پرده حجاب غيبي ظاهر شد و آن دست غيبي آن انار را برد. بيرون آورد گفت اين همان انار است . حضرت فرمود :يا علي لحمك دمي و حبسمك و روحك روحي :سلام اهل آسمان بر شيعيان :پيغمبر (ص) فرمود چون مرا به آسمان هفتم بردند در هيچ يك از طبقات آسمانها نرسيدم مگر آنكه از احوال پسر عمم پرسيدند و مكي گفتم :يا محمد اذا رجعت الي الدنيا فاقراً عليا و شيعه منا السلام. يا محمد زمانيكه بدنيا برگشتي علي و شيعيانش را از ما سلام برسان اسلام بر تمام اهل آسمانها مدام باد.

...

تحقيق نسخه هاي خطي ديوان فدايي يزدي

ميرزا سيّد يحيي متخلّص به «فدايي»[1] فرزند ميرزا محمّد علي وامق (مؤلّف تذكرة ميكده كه با خط خوش فدايي به رشته تحرير در آمد) و نوة مير محمد باقربن محمد سعيد بن محمد امين حسيني حسني يزدي ، عالم ديني و اديب و شاعر سدة سيزدهم هـ.ق است. فدايي در مدرسه مصلّاي صفدرخان به تحصيل و تدريس مشغول بود و در ادبيات عرب و صرف و نحو به ويژه علم نحو تبحّر داشته و داراي آثاري چون مستيقظ و منظومه در نحو است كه نسخه هايي از آن در كتابخانة وزيري يزد نگهداري مي شود. او جداي آشنايي با علوم عربي، فردي اديب و شاعر بود كه از اقسام شعر بيشتر به غزل و رباعي تمايل داشته و مهارت او در سرودن ماده تاريخ در ديوانش زبانزد است.

و پدرش ميرزا محمد علي وامق او را فردي خوش اخلاق، سالك، پرهيزكار، خوش حافظه و داراي خطي نيكو و طبعي روان دانسته است و در وصف او گويد:

«فرزند دلبند اين صداقت انديش،و به دو واسطه هم نام جد امجد نامي خويش. اسمش ميرزا سيد يحيي و دل پژمردة اين افسرده را موجب سرور و احيا، از جمله طلّاب علوم سعادت مرسوم و سادات رفيع الدرجات اين مرز و بوم به علوم عربيّت مربوط و جواهر زواهر نكات نحويه را گنجور حافظه اش مضبوط نموده. مدت العمر در مصلّاي صفدرخان به تعليم و تعلّم و تفهيم و تفهّم به سر برده و با ارباب فضل و كمال طريق مجالست و مخالطت سپرده و در طريق سلوك احدي را از وي گله‌مند نديده و سخن شكايتي و نسب جنايتي درباره‌اش نشنيده، بلكه خود نيز در عالم پدر فرزندي از سلوك او هرگز نرنجيده ام.

مجملاً كثير القبول و قليل الفضول، خالي از مكر و حيله و امين قوم و قبيله، طبعش عالي و دلش از حقد و حسد خالي، از لهو و لعب دور و دلش به صحبت ارباب كمال مايل و مسرور، طبع روان و از اقسام شعر بيشتر به غزل و رباعي تر زبان است و منتخب اشعارش بيشتر از همه معاصرين و شعراي بلاغت آيين اهل اين زمان است. خداوند بي منّت جلّ اسمه، سعادت و عاقبت را روزي و نصيب او فرمايد.»[2]

...

1- ر.ك:- تذكره شعراي يزد، عباس فتوحي يزدي، چاپ سوم، انتشارات انديشمندان يزد، 1382، ص 182 – 180

          - دانشنامه مشاهير يزد، ميرزا محمد كاظميني، 3 جلد، ويرايش دوم، انتشارات بنياد فرهنگي و پژوهشي ريحانه الرسول، يزد، 1382، ج 2، ص 113 – 112

          - آيينه دانشوران، سيد عليرضا ريحاني يزدي، با مقدمه و تعليقات ناصر باقري بيد هندي، چاپ سوم، انتشارات كتابخانه آيت الله العظمي مرعشي نجفي، قم، 1372، ص 132 – 131 / ص 554

          - الذريعه الي تصانيف الشيعه، علامه محمد حسن آقا بزرگ تهراني، 25 جلد، چاپ سوم، بيروت، دارالاضواء ، 1403 ق ، ج 9 ، ص 816

          - مجموعه وزيري، حاج سيد علي محمد وزيري، انتشارت كتابخانه عمومي وزيري، يزد، ج1، ص 10

          - تذكره منظومه رشحه، تصنيف محمد باقر رشحه اصفهاني، با مقدمه و حواشي به قلم احمد گلچين معاني، انتشارات امير كبير، 1344 ، ص 59

          - حديقه الشعرا (ادب و فرهنگ در عصر قاجار)، تأليف سيد احمد ديوان بيگي شيرازي، تصحيح و تكميل دكتر عبدالحسين نوايي، 3 جلد، انتشارات زرين، 1365، ج 2 ، ص 1304

          - فرهنگ سخنوران، دكتر ع ، خيام پور، 2 جلد، انتشارات طلايه، تهران، ج 2 ، ص 694

          - فرهنگ بزرگان اسلام و ايران، به اهتمام آذر تفضلي- مهين فضائلي جوان، انتشارات آستان قدس رضوي، مشهد، 1372، ص 668

          - اثر آفرينان، زير نظر كمال حاج سيد جوادي به همكاري عبدالحسين نوايي، تكميل و انجام: حسين محدث زاده، حبيب ا... عباسي، 5 جلد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، تهران، 1377، ج 4 ، ص 267

          - مكارم الآثار، محمد علي معلم حبيب آبادي اصفهان،7 جلد، انجمن كتابخانه اي عمومي اصفهان، 1362- 1374،ص2492 – 2490

          - ريحانه الادب، محمد علي مدرس تبريزي، 6 جلد، چاپ چهارم، انتشارات خيام، تهران 1374، ج 6، ص 303

          - بزرگان و مشاهير يزد و حومه، محمد باقر مقدم، جزوة تايپي موجود در كتابخانه بنياد ريحانه الرسول يزد، ص 54

          - لغت نامه دهخدا، ذيل فدايي

1- ر.ك: تذكره ميكده، تأليف محمد علي وامق، به كوشش حسين مسرت، سلسله نشريات «ما»،1371، ص 210 – 200

...

فدايي در مورد اوضاع سياسي زمان خود را دور نگاه داشته است و در مواردي از پادشاهان و وزيران و افرادي چون قباد، سنجر ، طغر لتكين، انوشيروان، اسكندر، نظام الملك، عليشاه، حاجي ابراهيم، ميرزا سيد حسين، ميرزا احمد، ميرزا فتّاح، ميرزا سيد نصير، ميرزا سيد مهدي و ... نام برده و در پاره اي موارد در مدح و وصف بعضي از افراد اشعاري را سروده است.

او به شاعران پيش از خود نظر داشته و در ميان شاعران پارسي زبان، استقبالهايي از اشعار شاعراني چون محتشم كاشاني، ظهير فاريابي و انوري انجام داده و گاهي مصراع يا بيتي از شعر آنها را تضمين كرده است و از شاعران بزرگي چون سعدي، حافظ، وحشي بافقي، قضايي يزدي، حسّان، حيرت، صباحي و ... نام برده و يا در مدح و توصيف آنها اشعار زيبايي را خلق كرده است.

در بعضي موارد فدايي هجو سرايي كرده و متأسفانه عفّت كلام را چنانكه بايد و شايد رعايت ننموده و با الفاظ و كلمات مستهجن و نازيبا به بعضي از افراد تاخته است.

...

تحقيق زندگينامه و سيري در آثار فريدالدين عطار نيشابوري

زندگينامه
فريدالدين ابو حامد محمد بن ابوبكر ابراهيم بن اسحاق عطار نيشابوري،يكي از شعرا و عارفان نام آور ايران دراواخر قرن ششم و اويل قرن هفتم هجري قمري است. بنا بر آنچه كه تاريخ نويسان گفته اند بعضي از آنها سال ولادت او را 513 و بعضي سال ولادتش را 537 هجري.ق، مي دانند. او در قريه كدكنيا شادياخ كه در آن زمان از توابع شهر نيشابور بوده به دنيا آمد. وي در شهر شادياخ ولادت يافت . چنانكه مي دانيم پس از حمله غزان به سال 548 شهر نيشابور ويران شد و چندي بعد شادياخ كه در جانب راست نيشابور واقع بود جاي آن را گرفت و چون باز در حمله مغولان ويران گشت اين بار نيشابور به محل قديم خود عودت يافت . بنابراين خواه عطار در شادياخ و خواه در كدكن كه هر دو از اعمال نيشابور بوده اند ولادت يافته باشد وي منسوب به شهر نيشابور هست و اينكه حاج خليفه او را در چند مورد از كتاب خود همداني شمرده البته درست نيست . ابي بكر ابراهيم مرد بيدار دلخدا شناس وطريقت دان بوددر نيشابور به دارو فروشي مي پرداخت ومحترم ومعزز مي زيست.

همسر ابراهيمزني پاك نهادخداپرستزهد پيشه وزاهد منش بود كه بيست وچند سال آخر عمر را به خلوت نشست بوددر را بر كس وناكس بسته وتنها به پرستش خداي يگانه مي پرداخت(خسرونامه چاپ تهران).

اين زن وشوهر دين داربه دامن عنايت پيامبر گرامي اسلام دست زدند وبه شرف نام عزيزشپسر را " محمد" ناميدند "ابو حامد" كنيه اش كردند:

آنچه آنرا صوفي آن گويد بنام ختم شد آن بر محمد والسلام

من محمد نامم واين شيوه نيز ختم كردم چون محمد اي عزيز

ابو حامد محمددر شهر نيشابور پرورش يافتبه استاد سپرده شدعلم وفضل آموخت و" فريدالدين" لقب يافت. سالهاي كودكيش به احتمال قوي در اواخر عهد سنجر گذشت . در فاجعه غز (548) كه نيشابور و خراسان به دست آن ها افتاد فريدالدين محمد شش يا هفت سالي بيشتر نداشت . ماجرا يك شورش خشم آلود مشتي تر كمان شبانكاره بود – كه از ناچاري با سلطان به چالش برخاسته بودند . فقط بي تدبيري سلطان و اميران در گاه آن را به يك فتنه خونين تبديل كرده بود – فتنه غز حادثه چنان عظيم چنان موحش و چنان درد ناك بود كه نمي توانست در خاطر كودك خردسال تاثير درد انگيز خود را باقي نگذاشته باشد .

...

وفات عطار

نيشابور در كنار شادياخ در فاصله حمله غز ها تا حمل مغول دوباره به عظمت و قدرت گذشته اش دست يافته بود . باروي شهر مرمت شده بود بازارش دوباره رونق يافته بود و "احداث" و "مطوعه" اش كه در ثغزها اوقات مي گذراندند درين فاجعه براي دفاع از آن بازگشته بودند آمادگي نشان مي دادند . از وقتي شهر هدف هجوم واقع گشته بود جوانان نيشابور با جنب و جوش فوق العاده يي آماده درگيري با "كفار" مهاجم بودند . بر خلاف دوران غز كه نيشابر در آن ماجرا غافلگير شد اين بار بدون هيچ ترديد و تزلزلي با مهاجم به چالش و مقاومت ايستاد . در مقابل خود باختگي سلطان محمدكه با ضعف و خواري از پيش سپاه چنگيز گريخته بود و ماورا النهر و خراسان راعرضه قتل و كشتار دنبال كنندگان خويش ساخته بود احداث غيرتمند خراسان در شهرها در ايستاده بودند – و در نيشابور كه خاطر هجوم غز را هوز به خاطر داشت براي آنها تسليم به مهاجم كافر و وحشي غير ممكن بود .

بالاخره شهر به محاصره افتاد و محاصره طول كشيد . از هر دو جانب كوشش و كشش در ميان آمد . مغول تا اينجا با چنين مقاومت سر سختانه يي بر نخورده بود . اهل نيشابور حتي يك تن از عزيز كردگان چنگيز را كه داماد "خانگ نيز بود كشته بودند . ...

...

مقاله شرح حال سيد جمال الدين اسدآبادي

پيش گفتار

 حكما گفته اند كه ابزار حق شناسي و تكريم دربارة بزرگان نشانة نجابت و بزرگي است. اين مسئله نه تنها در روابط افراد با يكديگر بلكه در زندگي اجتماعي ملت ها نيز حقيقت و اهميت دارد و بقدر حفظ آثار عتيقه و صنايع ظريفه جالب دقت است.

اظهار قدرداني و حرمت در حق مردان نامور و صاحبان فضل و هنر در ميان يك ملت از يك طرف نام و نشان و عظمت مدني آن ملت را از محو شدن نگه مي دارد و او را در نظر تاريخ و اهل تحقيق بزرگ مي نمايد و از طرف ديگر براي افراد نسل حاصل و نژاد آينده ماية تشويق و سربلندي و وسيلة پرورش دادن حس غرور و قوة اراده
مي گردد.

چون در هريك از اعمال بشر يك سايق و محرك مادي يا معنوي موجود است يعني هر يك از كارهاي ما تكيه به يك اميد نفع مادي و يا معنوي مي كند پس در مساعي
و فداكاري هاي بزرگ نيز اميدها و سايق هاي بزرگ لازم است و آن جزء تشويق و تكريم و تبجيل چيز ديگري نيست. از اين رو هر قدر نام بزرگان يك قوم به حرمت ياد  و خدمات آنان بسط و شرح و تقديس كرده شود، به همان درجه حس سعي و فداكاري و خدمت گذاري در نهاد افراد پرورش و قوت مي يابد. حس تقدير، يك نوع مكافات اجتماعي است و اين حس نه تنها در باره زندگان بلكه در حق مردگان نيز بايد به عمل بيايد تا به مشاهدة آن، زندگان نيز قوت قلب در يابند . و به زحمات سترگ تن در داده خود را به مقام بلند برسانند.

در كفيت تقدير خدمات يك شخص نيز دو نكته را كه اغلب ايرانيان در فهم و محاكمه آن به خطا مي روند در نظر بايد گرفت. يكي اين است كه درجه خدمت يك شخص را به يك هيئت جامعه به نسبت اثراتيكه در اوضاع زمان حيات خود بخشيده تقدير بايد كرد نه از نقطه نظر اهميت آن خدمت در عصر كنوني يا در يك عصر ديگر، مثلاً وقتي كه مي خواهيم بگوئيم كه فلان پادشاه و يا فلان فيلسوف و عالم و يا فلان اديب و شاعر چه خدمت ها به جامعه خود كرده اولاً بايد اوضاع زماني را كه او در آن زندگي كرده، تدفيق كنيم و ثانياً اثراتي را كه اعمال و افكار او در زمينه فعاليت مخصوص خود توليد كرده پيش نظر بياوريم تا بزرگي و اهميت خدمت او معلوم شود و اگر بر عكس، اعمال او را با مقتضيات زمان خودمان مقايسه و محاكمه نماييم، بسياري از متجددين ايران از اهميت راه به خطا ميروند و اغلب بزرگان و ادبا و متفكرين و علماي ايران را عاري از هر گونه مزيت و فضيلت مي شمارند.

...

سيد جمال الدين اسد آبادي

سيد جمال الدين اسد آبادي شخصيت بزرگي بود كه در دورة ناصر الدين شاه در بيداري مردم ايران و حتي مسلمان جهان سهمي زياد داشت. سيد جمال الدين در
قريه ي اسد آباد همدان متولد شد. او پس از آموختن مقدمات علوم ديني در ايران عازم نجف گرديد و پس از بهره گيري از محضر عالمان بزرگي چون شيخ مرتضي انصاري به هندوستان رفت.

در آن زمان فقر و عقب ماندگي مسلمانان، سيد جمال الدين را سخت رنج مي داد. وي ابتدا كوشيد مسلمانان هند را عليه استعمارگران انگليسي بشوراند، اما به دليل سلطه ي همه جانبه ي انگليسي ها مجبور به ترك آن جا شد و به عثماني و مصر مسافرت هايي كرد. سپس به دعوت ناصر الدين شاه به ايران آمد. وي در آغاز مي پنداشت كه به كمك شاه مي تواند انديشه هاي اصلاح طلبانة خود را به مرحلة اجرا بگذارد، اما متوجه شد كه مانع بزرگي كه در راه اصلاحات وجود دارد، خود شاه است. از آن پس انتقاد از حكومت شاه را آغاز كرد و همين كار سبب تبعيد وي از ايران شد. او تا اواخر عمر در عثماني زندگي كرد و سرانجام مسموم شد.

...

تحقيق سيري در زندگاني حكيم خيامي نيشابوري

مقدمه

مطالعات آثار و دست نوشته هاي به جاي مانده از انديشمندان ، نوايغ و مشاهير براي عموم مردم خصوصاً نسل آينده ساز ، جوانان فرهيخته و فرهنگ دوست امروز ايران ، ضروري است . زيرا بررسي آثار علمي ، ادبي ، فكري و تاريخي انديشمندان ميهن اسلامي موجب مي شود تا آنان بدانند نياكانشان از چه پيشينه تمدني درخشاني برخوردار بوده ، چگونه مي انديشيده ، چگونه مي زيستند و چگونه توانسته تمام فرهنگ ها بويژه تمدن دنياي غرب را چنانكه بزرگان آنها بارها اعتراف كرده اند . طي قرون پنجم تا نهم مديون خود سازند و در علوم و متون مختلف اعم از طب ، رياضي، فيزيك ، شيمي ، معماري و ادبيات پيشتاز همگان باشند .

اين گذشته تابناك و غرور آفرين در آينه كتيبه هاي سنگي و سفالينه ها و آثار نقش بستته بر لوحه ها و اسناد و نسخه هاي خطي نمايان و آشكار است . ليكن به رغم تلاش هاي گسترده اي كه براي معرفي اين آثار شده ، بايد كه اين ميراث گرانبها از دسترس و اطلاع نسل جوان امروز به دور مانده ، به طوري كه بسياري از جوانان اين مرز و بوم حتي اسامي برخي دانشمندان مشهور هم وطن خود را كه منشا تحول دانش بشري بوده اند ، نشنيده اند و آثار و كتايبهاي آنان را نمي شناسند .

خوشبختانه در عصر نظام شكوهمند اسلامي فرصتي پديد آمده است تا براي بازيابي هويت فرهنگي و احياي تمدن پرشكوه ، اسلامي و ملي تلاش هايي از سوي همه فرهنگ دوستان و فرهيفتگان كشور صورت پذيرد . بي شك مهمترين هدف همه دست اندركاران ، هويت دار كردن نسل امروز و ايجاد و ارتباط بين نسل ها ، بويژه با گذشته درخشان كشور است .

اميد است نسل جوان كشور با مطالعه اين آثار كه متناسب با فهم و اطلاعات آنان است، با شناخت بيشتر از گذشته پرافتخار خود به سوي آينده اي روشن تر گام بردارند .

1- زيستواره علمي و كارنامه درخشان خيامي

غياث الدين ، ابوالفتح عمر ابن ابراهيم خيامي نيشابوري ، از بزرگترين رياضيدانان و انديشمندان اسلامي ، نيمه دوم قرن پنجم و ربع اول قرن ششم است  ؛ عمر نام خاص اوست و ( غياث الدين ) عنواني افتخاري است كه بعدها در زندگي دريافت نمود . لقب ( خيامي ) نشان مي دهد كه پدر يا ساير بستگان وي ، پيشينه خيمه دوزي داشته اند .  وي در خانواده اي نيشابوري به دنيا آمد و در همان جا نيز تعليم و تربيت يافت .

2- ايران در روزگار حكيم نيشابوري

خيام اندك زماني پس از اينكه خراسان ، توسط سلجوقيان اشغال شد ، به دنيا آمد . سلجوقيان ، خوارزم ، ايران و آذربايحان را نيز تاراج كردند . آنها امپراتوري بزرگ متزلزلي را بنا نهادند . اين دولت را « ابوطالب طغرل يك ) بنياد نهاد و در سال 590 قمري به فرمان خليفه عباسي و به دست خوارزمشاهيان انقراض يافت .

...

4- آثار رياضي حكيم خيامي

1- الرساله في البراهين علي مسائل علم الجبر و المقابله .

عمده ترين اثر رياضي خيامي ، كتاب جبر و مقابله اوست . از اين رساله ، هفت نسخه خطي شناخته شده است . متن عربي و ترجمه فارسي اين كتاب همراه نسخه خطي شناخته شده است . متن عربي و ترجمه فارسي اين كتاب همراه شرح و حواشي عالمانه ، به همت روان شاد دكتر غلامحسين مصاحب به نام حكيم عمر خيام بعنوان عالم جبر تاكنون سه مرتبه با ويرايش جديد در سال هاي 1317 ، 1339 و 1379 خورشيدي چاپ و انتشار يافته است .

2- رساله في قسمه ربع دايره / رساله در تحليل يك مسئله .

اين رساله را خيامي ،‌پيش از رساله جبر و مقابله خود نوشته است . موضوع آن تحليل يك مسئله هندسي به معادله درجه سوم و حل آن به وسيله قطوع مخروطي است . در امرداد ماه سال 1310 خورشيدي ، زنده ياد عباس اقبال آشتياني ، ضمن مقاله ايي با عنوان « راجع به احوال حكيم عمر خيام نيشابوري » در شماره هشت دوره اول ماهنامه شرق نوشت : « غير از تاليفاتي كه از خيام در دست است و يا مورخين از او نقل كرده اند ، نگارنده رساله اي از او دارم به عربي در پنج ورق به خط نسخ ريز ، در حل يك مسئله جبري به وسيله قطوع مخروطي ، در جواب كسي كه آن را از حكيم سوال كرده و عنوان آن اين است : هذه رساله لابي الفتح عمر ابن ابراهيم الخيامي .

تحقيق بزرگداشت رجايي

« برادر رجائي، هرگز نمي ميرد »

سالها است كه به بزرگداشت صوري “رجايي” عادت كرده ايم، خيلي ها در اين ميان، از زندگان يا مردگان، براي ما به حق يا نابه حق؟ “عادي” شده اند؛ اما نمي دانم در تصوير يا صدا يا كه اساساً در ياد رجايي چه سرّي نهفته است كه ما را هنوز هم كه هنوز است آتش مي‌زند. نمي دانم آيا اين سر را در مبارزات رجايي بايد جست يا كه در گفتار شيك و مطنطنش يا در ژستهاي روز آمد و مطابق ميل طبقه اي از قدما يا متجد دين.

بالاخره آيا رجايي با اصولگرايي مصطلح است كه رجايي شد يا با نوانديش و آلابوانش؟

مهم نيست كه هر يك از اين اوصاف را براي رجايي صادق بدانيم يا كاذب؛ مهم اين است كه بدانيم رجايي شدن رجايي، به صرف اين اوصاف سامان نيافت. رجايي را خصوصيتي بود كه اگر نامش بر سر زبانها نمي افتاد و حتي اگر پاي به وادي سياست نمي‌گذارد، همچنان رجايي بود: رجايي با جديت در دينداري، در راستي و كمرنگي در رابطه با خدا و در ديگر خواهي، انسان دوستي و صداقت در ارتباط با ديگران، رجايي ما شد همان رجايي كه به رغم افول همه انقلابي نمائيها و چريك بازي ها، براي ما هنوز هم زنده است. چرا كه حساب اين “گوهر فضيلت” را با آن اعراض روي و ريا نبايد يكي گرفت؛ فضيلتي كه همانطور رجايي معلم و عضو نهضت آزادي مي توانست واجد آن باشد، كه رجايي رئيس جمهور و مخالف نهضت آزادي نيز مي توانست.

البته رجايي، نمايش فضيلت نمي داد، او واجد فضيلت بود. اتفاقاً در زمانه پر هياهوي سالهاي مبارزه و حتي سالهاي نخست پس از پيروزي، او هر چه داشت، ضد نمايش بود و به خصوص پيش از آنكه به حسب اتفاق (و در شرايطي كه كانديداي اول جناح خط امامي حاكميت، فرد ديگري بود) نخست وزير شد، هيچگاه، صحنه آراي عرصه سياست نگشت.